Η σκανδάλη του όπλου! Όσα πρέπει να ξέρετε!

Άρθρο του Μπάμπη Αιγινίτη από την ιστοσελίδα της Ελληνικής Σχολής Κυνηγετικής Σκοποβολής

Πολλές φορές η σκανδάλη είναι ένα μέρος του όπλου που λίγο ενδιαφέρει όσους προχωρούν στην αγορά του και που όσο λιγότερες γνώσεις έχουν τόσο λιγότερη σημασία της δίνουν. Αυτό, όπως θα διαπιστώσετε στο τέλος του άρθρου είναι μεγάλο λάθος γιατί η σκανδάλη, πρώτα σαν μηχανισμός, κατόπιν σαν βάρος έλξης και τέλος σαν αίσθηση και χρόνο απελευθέρωσης – το περίφημο LOOK TIME – είναι ένα από τα σημαντικά κριτήρια επιλογής του όπλου από έναν γνώστη. Βέβαια θα μου πείτε ότι όταν το όπλο σε ικανοποιεί σε όλα τα άλλα στη σκανδάλη θα κολλήσεις; Όχι βέβαια, γιατί υπάρχουν και εξειδικευμένοι οπλουργοί που μπορούν να τη φέρουν εκεί που τη θέλει και όπως τη θέλει κάποιος, όμως εκτός από το κόστος μιας τέτοιας λεπτής επέμβασης κανείς δεν εγγυάται ότι έτσι θα την έκανε και το εργοστάσιο ή ότι μελλοντικά δεν θα παρουσιάσει κάποιο πρόβλημα. Έτσι λοιπόν είναι προτιμότερο να προσέχουμε και τον παράγοντα σκανδάλη σε ένα όπλο που πρόκειται να αγοράσουμε που συνήθως στα ακριβά όπλα έχει προσεχθεί ιδιαίτερα από τον κατασκευαστή.

Να ξεκινήσω από το είδος του μηχανισμού της σκανδάλης δηλ. αν είναι μηχανική ή αδρανείας αναφερόμενος σε μονοσκάνδαλα δίκαννα (πλαγιόκαννα και σουπερποζέ). Η σκανδάλη αδρανείας απαιτεί την ανάκρουση της πρώτης ντουφεκιάς για να οπλίσει και κατόπιν να απελευθερωθεί από την εγκοπή με το πάτημα η δεύτερη. Στη μηχανική, ανεξάρτητα από την πρώτη ντουφεκιά και την ανάκρουσή της, η δεύτερη οπλίζεται αμέσως μετά το πάτημα της πρώτης οπότε όταν ξαναπατήσουμε τη σκανδάλη, πέφτει και η δεύτερη. Εδώ η μηχανική σκανδάλη υπερέχει της αντίστοιχης με αδράνεια, διότι αν το φυσίγγιο της πρώτης κάννης παρουσιάσει αφλογιστία από ελαττωματικό καψύλλιο με το δεύτερο πάτημα θα πυροδοτηθεί η δεύτερη κάννη, και δεν θα χαθεί το θήραμα. Ενώ στην αδρανείας πρέπει να μετακινηθεί ο επιλογέας – αν διαθέτει το όπλο – προς τη δεύτερη κάννη και βέβαια το θήραμα θα βρίσκεται πολύ μακριά για να ντουφεκιστεί. Η σκανδάλη αδρανείας είναι κατάλληλη για σκοπευτική χρήση όμως για κυνηγετική καλύτερα να προτιμήσουμε τη μηχανική.

Στα δισκάνδαλα βέβαια όπλα υπάρχουν δύο ξεχωριστοί μηχανισμοί συνεπώς η μία είναι ανεξάρτητη της άλλης, οπότε δεν έχουμε πρόβλημα. Δεν είναι τυχαίο ότι στα δίκαννα τα ραβδωτά, για το κυνήγι των επικίνδυνων μεγάλων θηραμάτων πάντα υπάρχουν δύο σκανδάλες – ελάχιστα μόνο έχω δει μονοσκάνδαλα – για να μπορεί ο κυνηγός να ρίξει στο επιτιθέμενο ζώο τη δεύτερη, ανεξάρτητα αν εκπυρσοκροτήσει ή όχι η πρώτη.

Οι σκανδάλες κατασκευάζονται συνήθως με βάρος έλξης όχι μικρότερο των 800 γραμ. και πολύ σπάνια πάνω από τα 2.500 γρ. Αν το όπλο έχει παραγγελθεί μπορεί να ζητηθεί το βάρος έλξης να είναι συγκεκριμένο για την πρώτη και τη δεύτερη σκανδάλη. Συνιστάται στα σκοπευτικά όπλα των επωμιζόμενων αθλημάτων ΤRAP, A.B.T., U.T. και DOUBLE TRAP οι σκανδάλες να είναι 1.100 γρ. για την πρώτη κάννη και 1.300 γραμ. για τη δεύτερη. Στα μη επωμιζόμενα αθλήματα SKEET και SPORTING συνιστάται η έλξη της πρώτης 1.600 γραμ, με 1800 γραμ. τη δεύτερη. Ενώ στα κυνηγετικά να κυμαίνονται από 1.700 γραμ. έως 2.100 γραμ. το πολύ για να μην δημιουργούν τα προβλήματα της βαριάς σκανδάλης που θα δούμε παρακάτω. Τώρα θα πρέπει να λαμβάνεται υπ’ όψη και η ιδιοσυγκρασία του κυνηγού ή του σκοπευτή. Δηλαδή ο νευρικός τύπος και αυτός που έχει την τάση να κάνει απότομες κινήσεις θέλει μια πιο βαριά σκανδάλη από τον ήρεμο και ψυχρό τύπο που έχει ήρεμες και απόλυτα ελεγχόμενες κινήσεις.

Πρέπει να έχουμε υπ’ όψη μας ότι η πολύ ελαφριά σκανδάλη εγκυμονεί κινδύνους για εμάς και τους γύρω μας συνεπώς προσοχή στην πολύ μαλακή σκανδάλη ειδικά στο κυνήγι. Μπορούμε μόνοι μας να μετρήσουμε – αν δεν διαθέτουμε την πείρα του δάκτυλου-το βάρος έλξης με ένα μικρό ακριβή ζυγό ελατηρίου όπως το κανταράκι. Οπλίζουμε τη σκανδάλη και τραβάμε σιγά-σιγά με το άγκιστρο του ζυγού μέχρι να πέσει, οπότε βλέπουμε στη διαβάθμιση το βάρος. Ο αείμνηστος φίλος μου καθηγητής Ελ.Συνοδινός μου είχε δείξει ένα απόγευμα στο σπίτι του ένα απλό τρόπο μέτρησης για κάποιον που δεν διαθέτει κανταράκι. Στήριξε το όπλο του – ένα πλαγιόκαννο DARNE-όρθιο με τις σκανδάλες οπλισμένες μετά έδεσε ένα σπάγκο. Από την πρώτη σκανδάλη, που στην άκρη είχε ένα μικρό δοχείο και ακολούθως άρχισε να ρίχνει σκάγια μέσα στο δοχείο μέχρι που έπεσε η σκανδάλη.Αφού έλυσε το σπάγκο ζύγισε κατόπιν το δοχείο και το βάρος του ήταν το βάρος έλξης της σκανδάλης.

Αυτό που πρέπει να λαμβάνεται επίσης υπόψη είναι και το νεκρό διάστημα πριν την απελευθέρωσης της σκανδάλης και το πόσο «ξερό» είναι το πέσιμό της. Όσο μικρότερο είναι το νεκρό διάστημα μιας σκανδάλης τόσο καλύτερο είναι. Αυτό το κενό πριν από το πέσιμο επιβάλλεται στα κυνηγετικά ραβδωτά με κινητό ουραίο για βολή ακριβείας, όμως στα λειόκαννα που εμείς χρησιμοποιούμε δεν χρειάζεται. Τώρα ο χρόνος απελευθέρωσης μέχρι το χτύπημα της σφύρας στον επικρουστήρα και το κτύπημα του στο καψύλλιο έχει για μερικούς που ψάχνουν τις λεπτομέρειες ιδιαίτερη σημασία. Αυτό λοιπόν το LOCK TIME όπως λέγεται στη γλώσσα των ειδικών έχει μελετηθεί από ορισμένους κατασκευαστές που έχουν προσπαθήσει να μειώσουν όσο το δυνατό αυτό το χρόνο.

Στα αυτογεμή όπλα (τις καραμπίνες) αυτό είναι εύκολο να επιτευχθεί, όμως στα μονοσκάνδαλα σουπερποζέ θέλει μεγάλη τέχνη και δουλειά. Μόνο δύο σουπερποζέ έχω συναντήσει που έκρινα ότι είχαν το καλύτερο LOCK TIME το ένα είναι το REMINGTON 3200 που δεν κατασκευάζεται πλέον και το δεύτερο το Γερμανικό KRIEGHOFF K-80, που κατασκευαστικά βασίζεται στο πρώτο. Για το REMINGTON έχουν γράψει πολλά και ο Nick Sisley αλλά και ο Don Zutz, διακεκριμένοι αρθρογράφοι και συγγραφείς που είναι ειδικευμένοι στο θέμα. Παρ’ όλο που έχω δοκιμάσει και τα δύο όπλα δεν κατόρθωσα ποτέ να αποκτήσω ένα από αυτά. Τα τελευταία χρόνια έχουν γίνει προσπάθειες και από άλλα οπλοκατασκευαστικά ονόματα να βελτιώσουν το LOOK TIME στα σουπερποζέ τους και αρκετοί το έχουν επιτύχει.

Πρέπει όμως να γνωρίζουμε και κάτι άλλο που είναι πολύ σημαντικό και αφορά τους πολλούς απλούς κυνηγούς και όχι μόνο τους ειδικούς. Αυτό είναι το σωστό πάτημα της σκανδάλης με το σωστό μέρος του δείκτη, γιατί μπορεί μια πολύ μαλακή σκανδάλη να συντελεί σε πολύ γρήγορη βολή και μια σκληρή σε μια αργή βολή, με μεγάλη πιθανότητα αποτυχίας. Όμως ο κυνηγός βάζει το σωστό μέρος του δακτύλου του πάνω της; Υπάρχουν κυνηγοί νέοι αλλά και παλαιότεροι που βάζουν τη σκανδάλη στη δεύτερη φάλαγγα του δείκτη και όχι στην πρώτη που είναι το σωστό. Στη λάθος θέση του δείκτη η σκανδάλη δεν πιέζεται κάθετα και γρήγορα όπως πρέπει, με συνέπεια αυτά τα κλάσματα του δευτερολέπτου καθυστέρησης της βολής – ενώ το όπλο βρίσκεται στον ώμο και πάνω στη σκοπευτική γραμμή – να έχουν βλαβερές συνέπειες στην επιτυχία της βολής. Βέβαια σε αυτή τη λάθος τοποθέτηση του δακτύλου πάντα εξετάζω και άλλους παράγοντες στους κυνηγούς που έρχονται στη σχολή μου. Παράγοντες που μπορεί να εμποδίζουν τον κυνηγό να βάλει σωστά το δάκτυλό του πάνω στη σκανδάλη. Μπορεί λοιπόν το λάθος τράβηγμα με τη δεύτερη φάλαγγα του δείκτη, να οφείλεται σε μεγάλο μήκος παλάμης και δακτύλων σε συνδυασμό με τον τρόπο πιασίματος του κοντακίου ως και του τύπου του κοντακίου (αγγλικού ή πιστολέ).

Πολλοί αρέσκονται να χρησιμοποιούν μόνο ίσια αγγλικού τύπου κοντάκια και άλλοι τα ημιπιστολοειδή ή τα κυρτά πιστολοειδή. Πρέπει λοιπόν να γνωρίζουν το σωστό πιάσιμο της λαβής ώστε να έρχεται η πρώτη φάλαγγα του δείκτη πάνω στη σκανδάλη και η παλάμη να αγκαλιάζει άνετα το κρίσιμο σημείο γύρω από το λαιμό του κοντακίου. Άλλος παράγοντας είναι το κοντό κοντάκι σε σχέση με τις ανατομικές ανάγκες του κυνηγού. Για αυτό το λόγο όταν αγοράζουμε όπλο να δοκιμάζεται πρόχειρα, τοποθετώντας σωστά την παλάμη στη λαβή και το δάκτυλο με την πρώτη φάλαγγα στη σκανδάλη, πάνω στο βραχίονα στον οποίο να εφάπτεται το πέλμα του κοντακίου στην άκρη του. Αν λοιπόν σε αυτό το πρόχειρο τεστ η πρώτη φάλαγγα εξακολουθεί να εφάπτεται κανονικά της σκανδάλης (στην πρώτη του δισκάνδαλου), τότε το μήκος του κοντακίου είναι κανονικό για τις σωματικές διαστάσεις του κυνηγού. Εάν όμως εφάπτεται η δεύτερη φάλαγγα τότε το κοντάκι είναι κοντό και αντιθέτως, αν μόλις εφάπτεται η άκρη της πρώτης φάλαγγας τότε είναι υπερβολικά μακρύ.

Σήμερα θα συναντήσουμε και αρκετά σουρποζέ-ειδικά του SPORTING-που έχουν μονή σκανδάλη ρυθμιζόμενη κατά μήκος οπότε ο κυνηγός ή ο σκοπευτής την τοποθετεί εκεί που τον βολεύει. Επίσης υπάρχουν και αρκετά όπλα που διαθέτουν σκανδάλη ανατομική και φαρδιά, η οποία βοηθάει στο να κάθεται άνετα πάνω της η πρώτη φάλαγγα του δείκτη. Μερικά μάλιστα διαθέτουν και ψάθα πάνω στη σκανδάλη ώστε να μην γλιστράει το δάκτυλο, αν πατηθεί βίαια πάνω της.

Κάποιες μάλιστα βιομηχανίες προσφέρουν τρία διαφορετικά πέλματα που αλλάζουν εύκολα, για να χρησιμοποιεί ο κάτοχος του όπλου αυτό που του δίνει την καλύτερη αίσθηση. Στα παλαιότερα δισκάνδαλα μοντέλα δίκαννων συναντούσαμε συχνά αρθρωτή την πρώτη σκανδάλη, αυτό συντελούσε στην πρόληψη του τραυματισμού του δείκτη τη στιγμή της ανάκρουσης της δεύτερης ντουφεκιάς. Αυτό συνέβαινε γιατί ενώ το δάκτυλο έμπαινε σωστά στην πρώτη σκανδάλη, στη δεύτερη τις περισσότερες φορές έμπαινε πιο μέσα προς τη δεύτερη φάλαγγα του δείκτη, οπότε με την κίνηση του όπλου προς τα πίσω στην ντουφεκιά η πρώτη σκανδάλη κτύπαγε το δάκτυλο και το μάτωνε. Οπότε είναι σύνηθες το φαινόμενο σε ανώτερης αλλά και μέσης χρηματικής κατηγορίας δίκαννα να βλέπουμε αρθρωτή την πρώτη σκανδάλη.

Επίσης τα λαστιχάκια ή πελματάκια πίσω από τον υποφυλακτήρα της σκανδάλης μαρτυρούν ότι αυτό το όπλο ήταν κοντό για τον προηγούμενο κάτοχό του ή δεν ήξερε σωστά να το κρατάει στη λαβή, με συνέπεια τον τραυματισμό του μεσαίου δακτύλου από τον υποφυλακτήρα τη στιγμή της ντουφεκιάς. Υπάρχουν λοιπόν πολλοί παράγοντες που έχουν σχέση με τη σκανδάλη και πρέπει να εξετάζονται. Πάνω απ’ όλα όμως εμείς πρέπει να έχουμε κάνει όλα τα άλλα σωστά για να καταλογίζουμε ευθύνες αποτυχίας στη σκανδάλη. Δεν είναι λίγες οι φορές που κάποιος επωμίζει βίαια με την εμφάνιση του θηράματος και σημαδεύει καθυστερώντας να πατήσει τη σκανδάλη, αγνοώντας ότι αυτός ο δισταγμός του εξασφαλίζει μια σίγουρη αποτυχία. Η απλή, αρμονική επώμιση και το γρήγορο πάτημα της σκανδάλης θα βάλει το θήραμα στην τσάντα.