Το τσάι του βουνού

Οι παλιοί το λένε διαρκώς ότι το τσάι του βουνού έχει μια σειρά από ευεργετικές επιδράσεις για τον ανθρώπινο οργανισμό, στοιχείο που έρχονται να επιβεβαιώσουν και οι επιστημονικές μελέτες. 

Ειδικότερα, εργαστηριακές μελέτες για την ευεργετική επίδραση που έχει το τσάι του βουνού έχουν ήδη διεξαχθεί από τα Πανεπιστήμια Πατρών και Ιωαννίνων, ενώ το Πανεπιστήμιο Αθηνών σε μελέτη του υποστηρίζει ότι τα εκχυλίσματα των Sideritis euboea και Sideritis clandestina μπορούν να συνεισφέρουν προληπτικά στηνοστεοπόρωση, καθώς προστατεύουν έναντι της απώλειας της οστικής πυκνότητας και ενισχύουν τη μηχανική αντοχή των οστών.

Περαιτέρω, μελέτες από τη Γερμανία υποστηρίζουν ότι το τσάι του βουνού μπορεί να προστατεύει έναντι της νόσου του Αλτσχάϊμερ. Σύμφωνα με πληροφορίες του healthpress.gr, το τσάι του βουνού καταπολεμά τις εξής παθήσεις: Κρυολογήματα Φλεγμονές του ανώτερου αναπνευστικού Δυσπεψία και γαστρεντερικές διαταραχές. Επίσης, το ρόφημα αυτό θεωρείται: Αντισπασμωδικό Αναλγητικό Επουλωτικό Αντιοξειδωτικό Αγχολυτικό. Το τσάι του βουνού περιέχει πληθώρα συστατικών όπως φλαβονοειδή, διτερπένια, φαινυλοπροπάνια, ιριδοειδή, μονοτερπένια.

Το Τσάι του Βουνού ανήκει στην οικογένεια των Χειλανθών (Lamiaceae) και στο γένος Sideritis. Το συναντάμε αυτοφυές στα περισσότερα ορεινά και ημιορεινά μέρη της Μεσογείου αλλά υπάρχουν αρκετά είδη του και στην Ασία. Στην Ελλάδα το συναντάμε στις περισσότερες περιοχές, όπως: στον Άθω, στην Πίνδο και στην Σαμοθράκη με την ονομασία Sideritis Athoa(τσάι του βουνού ή τσάι του Άθω ή Βλάχικο τσάι ή μπεττόνικα), στον Ταύγετο και στο Μαλεβού με την ονομασία Sideritis Clandestina (τσάι του βουνού, τσάι του Ταυγέτου), στον Παρνασσό και το Βελούχι με το όνομα Sideritis Raeseri (τσάι του βουνού), στον Όλυμπο ως δυσεύρετο είδος σε υψόμετρο άνω των 1000 μέτρων, στο Πήλιο και στον Κίσσαβο, με το όνομα Sideritis Scardica (τσάι του βουνού, βότανο των θεών), στη Δίρφυ της Εύβοιας σε υψόμετρο 1000-1500 μέτρων, με το όνομα Sideritis Euboea (τσάι του βουνού , τσάι της Εύβοιας), και στα Λευκά Όρη της Κρήτης σε υψόμετρο 1300-2000 μέτρα με το όνομα Sideritis Syriaca (τσάι του βουνού, μαλοτήρα, καλοκοιμηθιά). Αυτό είναι το ελληνικό τσάι του βουνού, ένα πλούσιο σε φυσικά αντιοξειδωτικά φυτό που δεν πρέπει να λείπει από την καθημερινότητα μας και το σπίτι μας. Η Ελλάδα και η Ισπανία είναι οι χώρες με τη μεγαλύτερη κατανάλωση τσαγιού του βουνού. Στα βουνά της Ελλάδας εντοπίζονται περίπου 17 είδη. Το τσάι του βουνού σε αντίθεση με τα υπόλοιπα δεν έχει διεγερτική δράση και μπορεί άνετα να καταναλώνεται και το βράδυ πριν τον ύπνο.

Ο σωστός τρόπος παρασκευής του έχει ως εξής: Βράζετε πρώτα το νερό και λίγο πριν κοχλάσει το αποσύρετε από τη φωτιά, τότε ρίχνετε μέσα το τσάι του βουνού, το αφήνετε για 3 – 4 λεπτά, το σουρώνετε και το πίνετε. Μπορείτε επίσης στο κλασικό τσάι του βουνού να προσθέσετε μέλι, κανέλα, λεμόνι.

Κίνδυνος εξαφάνισης

Η οικονομική κρίση και η ακριβή τιμή οδηγούν Αλβανούς και Έλληνες στην αποψίλωση του Sideritis raeseri από την περιοχή των Πρεσπών. Η ζήτηση για το είδος είναι μεγάλη καθώς το ματσάκι (περίπου 50 γραμμάρια) πωλείται έναντι ενός ευρώ. «Παρατηρήσαμε ότι πολλοί Αλβανοί περνούν παρανόμως τα σύνορα και συλλέγουν τεράστιες ποσότητες τσαγιού. Μάλιστα στη βιασύνη τους _ για να αποφύγουν τη σύλληψη _ ξεριζώνουν τα φυτά, ή τα κόβουν πριν την ανθοφορία με συνέπεια να καταστρέφουν τους πληθυσμούς του είδους», λέει στο «Βήμα» ο Δρ. δασολόγος - φυτοκοινωνιολόγος Γιώργος Φωτιάδης, επιστημονικός υπεύθυνος της ελληνικής συμμετοχής στο πρόγραμμα GEF/ UNDP «Ολοκληρωμένη Διαχείριση Οικοσυστημάτων στη Λεκάνη των Πρεσπών σε Αλβανία, ΠΓΔΜ και Ελλάδα».

Η οικονομική κρίση ωστόσο, οδήγησε τελευταία και πολλούς Έλληνες στο κυνήγι του τσαγιού, όπως υποστηρίζει ο κ. Φωτιάδης. «Εκτιμούμε ότι σε μια καλή χρονιά μπορεί να συλλέγουν από την περιοχή των Πρεσπών έως και πέντε τόνους. Υπάρχει αστυνόμευση αλλά οι εκτάσεις είναι απέραντες. Μια λύση ίσως θα ήταν η έκδοση ειδικής κάρτας για τους συλλέκτες», αναφέρει.  Σύμφωνα με οδηγία της δασικής υπηρεσίας η συλλογή Sideritis raeseri (το είδος φύεται μόνο σε Ελλάδα, Αλβανία και πΓΔΜ) για εμπορικούς σκοπούς απαγορεύεται. Επιτρέπεται ωστόσο για προσωπική χρήση _ περίπου δύο με τρία ματσάκια ανά άτομο. Η ορθή συλλογή του γίνεται την περίοδο της ανθοφορίας του (Ιούνιο με Ιούλιο) και κόβεται μόνο το στέλεχος με τα άνθη ώστε να εξασφαλιστεί ο πολλαπλασιασμός του είδους μέσω των σπόρων.

Για την αποτελεσματική προστασία του είδους, πρόσφατα καταρτίσθηκε Σχέδιο Δράσης με τη συνεργασία επιστημόνων και από τις τρεις χώρες. «Αυτό δεν αρκεί όμως. Πρέπει να περάσουμε σε συγκεκριμένες δράσεις. Να βρούμε τις απαιτούμενες επιδοτήσεις αλλά και αγρότες οι οποίοι ενδιαφέρονται να το καλλιεργήσουν. Δεν είναι εύκολο. Πάντως υπάρχει μια κινητικότητα. Υπολογίζουμε ότι η παραγωγή για κάθε στρέμμα είναι περίπου 1.000 κιλά φυτού», επισημαίνει ο κ. Φωτιάδης. Το πλεονέκτημα της καλλιέργειας τσαγιού, σύμφωνα με τον ίδιο, είναι ότι δεν απαιτούνται γόνιμα εδάφη. «Η καλλιέργεια δεν γίνεται σε γόνιμα εδάφη αλλά σε χωράφια που έχουν καταστραφεί από μακροχρόνια χρήση ή σε βραχώδη λιβάδια. Οπότε δεν πρόκειται για καλλιέργεια που γίνεται σε βάρος άλλων παραδοσιακών για την περιοχή καλλιεργειών», σημειώνει.