28/01/2014
Στα σπήλαια της Ισπανίας ζούσε ο εικονιζόμενος κυνηγός-συλλέκτης πριν από 7.000 χρόνια, ο οποίος έφερε έναν ασυνήθιστο συνδυασμό μελαψού δέρματος, μαύρων μαλλιών και γαλανών ματιών.
Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από μια νέα διεθνή γενετική έρευνα, που ρίχνει περισσότερο φως στην εξωτερική εμφάνιση των προϊστορικών Ευρωπαίων, πριν την εξάπλωση της γεωργίας στην ήπειρο. Πρόκειται για τον αρχαιότερο γνωστό γαλανομάτη στην Ευρώπη και για την αρχαιότερη ανάλυση DNA Ευρωπαίου από την προ-αγροτική (μεσολιθική) περίοδο της «γηραιάς» ηπείρου. Είναι η πρώτη φορά που διαβάζεται το πλήρες γονιδίωμα ενός Ευρωπαίου πριν τη νεολιθική γεωργική επανάσταση. Η ανακάλυψη ξάφνιασε τους επιστήμονες που νόμιζαν ότι οι παλαιότεροι κάτοικοι της Ευρώπης, ήταν μάλλον ανοιχτόχρωμοι και ξανθοί.
Οι ερευνητές, με επικεφαλής τον ισπανό δρα Κάρλες Λαλουέθα-Φοξ του Ινστιτούτου Εξελικτικής Βιολογίας της Βαρκελώνης, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό «Nature», σύμφωνα με το BBC, το «Science» και το «New Scientist», ανέφεραν ότι «πιθανώς το πιο ανοιχτόχρωμο δέρμα εξελίχτηκε πολύ αργότερα από ό,τι θεωρείτο ως τώρα», δηλαδή κατά τα τελευταία 7.000 χρόνια. Όμως, αυτή η εκτίμηση πρέπει να επιβεβαιωθεί και από γενετικές αναλύσεις άλλων αρχαίων Ευρωπαίων, που θα δείχνουν ότι όντως το σκούρο δέρμα ήταν ένα χαρακτηριστικό ευρέως εξαπλωμένο στην ευρωπαϊκή ήπειρο και όχι μεμονωμένες περιπτώσεις.
Οι ερευνητές μελέτησαν δύο σκελετούς κυνηγών, που ανακαλύφθηκαν σε πολύ καλή κατάσταση το 2006, στο σπήλαιο «Λα Μπράνα» της βορειοδυτικής Ισπανίας, σε υψόμετρο 1.500 μέτρων. Η χρονολόγηση με την μέθοδο του ραδιενεργού άνθρακα τοποθέτησε την ηλικία τους στα 7.000 χρόνια περίπου. Οι επιστήμονες κατάφεραν να εξάγουν πυρηνικό DNA από το δόντι ενός από τους σκελετούς και «διάβασαν» όλο το γονιδίωμά του ανθρώπου, που είχε ύψος 1,70 μέτρα και ηλικία 30 έως 35 ετών. Η γενετική ανάλυση έδειξε πως ο εν λόγω προϊστορικός Ευρωπαίος είχε στενότερη συγγένεια με τους αρχαίους Σκανδιναβούς, ιδίως της Σουηδίας και της Φινλανδίας. Όμως, παρόλο που είχε γαλανά μάτια, τα «αφρικανικά» γονίδιά του δείχνουν πως τα μαλλιά του ήταν μαύρα (ή έστω σκούρα καστανά) και το δέρμα του σκουρόχρωμο.
«Αυτός ο τύπος ήταν πιο σκούρος από οποιονδήποτε σύγχρονο Ευρωπαίο, αν και δεν είμαστε βέβαιοι πόσο σκουρόχρωμος ήταν. Αυτή η ανακάλυψη ήταν πράγματι απρόσμενη», δήλωσε ο Λαλουέθα-Φοξ και πρόσθεσε πως η άλλη μεγάλη έκπληξη ήταν ότι ήταν γαλανομάτης, πράγμα που πιθανώς σημαίνει πως τα γαλανά μάτια εξελίχτηκαν πριν το σκούρο δέρμα. Προηγούμενες έρευνες (2008) έχουν βρει ότι οι αρχαιότερες γνωστές μεταλλάξεις στα γονίδια που ελέγχουν το χρώμα των ματιών και οδήγησαν στα γαλανά μάτια, πιθανώς συνέβησαν πριν από περίπου 10.000 χρόνια γύρω από τη Μαύρη Θάλασσα. Όλοι οι σημερινοί γαλανομάτηδες εξελίχτηκαν από εκείνη την πρώτη «μεταλλαγμένη» οικογένεια και, στη συνέχεια, τα σχετικά γονίδια «ταξίδεψαν» προς την Ευρώπη, όπου οι γαλανομάτηδες εξαπλώθηκαν ευρέως.
Μέχρι σήμερα οι επιστήμονες πίστευαν πως οι πρώτοι Ευρωπαίοι, οι οποίοι έφθασαν από την Αφρική πριν από περίπου 45.000 χρόνια, έγιναν γρήγορα ανοιχτόχρωμοι, προσαρμοζόμενοι στις νέες περιβαλλοντικές συνθήκες (λίγος ήλιος-πολύ χιόνι). «Όμως είναι φανερό πως σε αυτή την περίπτωση, έχουμε κάποιον, ο οποίος, μετά από 40.000 χρόνια στην Ευρώπη, συνεχίζει να έχει σκούρο δέρμα», ανέφερε ο ισπανός επιστήμονας. Εξάλλου, η γενετική μελέτη ρίχνει περισσότερο φως στο πώς οι Ευρωπαίοι άλλαξαν βιολογικά από το στάδιο του κυνηγού-συλλέκτη σε αυτό του γεωργού. Τα γονίδια του μελαψού γαλανομάτη δείχνουν ότι δεν είχε ανοχή στη λακτόζη (δεν μπορούσε να πιεί γάλα ως ενήλικος) και δεν μπορούσε να χωνέψει τροφές με άμυλο (δημητριακά), άρα δεν είχε έλθει ακόμα σε επαφή με προϊόντα της κτηνοτροφίας και της γεωργίας.
Αυτές οι βιολογικές αλλαγές έγιναν στον οργανισμό των Ευρωπαίων αργότερα, όταν πια η γεωργία και η κτηνοτροφία είχαν υιοθετηθεί ευρέως και οι διατροφικές συνήθεις των ανθρώπων μεταβλήθηκαν. Η Μεσολιθική περίοδος (μεταξύ Παλαιολιθικής και Νεολιθικής) στην Ευρώπη διήρκεσε πριν από 10.000 έως 5.000 χρόνια και τελείωσε με την οριστική εξάπλωση της γεωργίας -μέσω Ελλάδας και Βουλγαρίας- από την Μέση Ανατολή, όπου είχε αναδυθεί πολύ νωρίτερα (πριν από 10.000 χρόνια). Οι πρώτοι γεωργοί εμφανίστηκαν στην Ανατολική Ευρώπη πριν από 7.500 έως 8.500 χρόνια, αλλά έφθασαν στην δυτική άκρη της Ευρώπης (Ισπανία κ.α.) μετά από τουλάχιστον 1.500 χρόνια.
- Συνδεθείτε για να υποβάλετε σχόλια
