Ο απόλυτος κυνηγός της Φύσης κινδυνεύει

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι ο καρχαρίας είναι ένα από τα πιο αποτελεσματικά κυνηγετικά όπλα της Φύσης, αλλά η κλιματική αλλαγή θέτει τη ζωή του σε κίνδυνο.

Η αύξηση της συγκέντρωσης διοξειδίου του άνθρακα στην ατμόσφαιρα και η επακόλουθη άνοδος της οξύτητας των ωκεανών αναμένεται να δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα στην όσφρηση των καρχαριών, σύμφωνα με έρευνα του Ινστιτούτου Τεχνολογίας της Τζόρτζια στην Ατλάντα. Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν σε πείραμα το είδος καρχαρία Mustelus canis, θέλοντας να εξετάσουν την αντίδραση στην αυξημένη οξύτητα ενός ζώου που βασίζεται σε τόσο μεγάλο βαθμό στην όσφρησή του. Οι καρχαρίες εκτέθηκαν στη μυρωδιά καλαμαριού, μίας από τις αγαπημένες τροφές τους, μέσα σε πισίνες με διαφορετικά επίπεδα διοξειδίου του άνθρακα, το οποίο αυξάνει την οξύτητα του νερού. Στις πισίνες με τα σημερινά επίπεδα οι καρχαρίες εντόπισαν αμέσως τη μυρωδιά και επιτέθηκαν στην πηγή εκπομπής της.

Όταν η συγκέντρωση διοξειδίου του άνθρακα αυξήθηκε στα επίπεδα που προβλέπεται να φτάσει σε 50 χρόνια, οι καρχαρίες κολύμπησαν προς τη σωστή κατεύθυνση αλλά επιτέθηκαν λιγότερο αποφασισμένα. Στα προβλεπόμενα επίπεδα για το 2100, οι καρχαρίες σταμάτησαν πρακτικά να προσελκύονται από την πηγή της μυρωδιάς. Οι ερευνητές ελπίζανε πως οι καρχαρίες θα ήταν περισσότερο ανθεκτικοί στις αλλαγές του διοξειδίου του άνθρακα, καθώς στο μακρινό παρελθόν ζούσαν σε πολύ πιο όξινα νερά.

«Οι καρχαρίες είναι σαν ζωντανά απολιθώματα, δεν έχουν αλλάξει σχεδόν καθόλου για εκπληκτικά μεγάλο χρονικό διάστημα», δήλωσε η Ντανιέλ Ντίξον, επικεφαλής της μελέτης. «Έχουν ξαναδεί αυτά τα επίπεδα, αλλά τώρα η αλλαγή γίνεται τόσο γρήγορα που δεν προλαβαίνουν να προσαρμοστούν», πρόσθεσε. Εξάλλου οι καρχαρίες εμφανίστηκαν πριν από 400 εκατομμύρια χρόνια, ενώ το πρώτο δέντρο εμφανίστηκε στον πλανήτη πριν από 350 εκατομμύρια χρόνια. Η ερευνητική ομάδα χρησιμοποίησε μετριοπαθείς προβλέψεις για το πείραμα, σημειώνοντας ότι αν επαληθευτούν τα πιο δυσοίωνα σενάρια τότε οι καρχαρίες θα αντιμετωπίσουν σοβαρά προβλήματα πολύ πριν το 2100.

Για να διατηρηθούν οι πληθυσμοί του καρχαρία, σε ισχύ τέθηκε την Κυριακή η διεθνής συνθήκη για την προστασία του διαβολόψαρου και πέντε ειδών καρχαρία, έπειτα από τις προειδοποιήσεις των επιστημόνων για την παρακμή των θηρευτών που βρίσκονται στην κορυφή του τροφικού πλέγματος. Η συμφωνία βάζει τώρα περιορισμούς στο εμπόριο κρέατος ή πτερυγίων καρχαρία, συστατικού μιας παραδοσιακής ασιατικής σούπας. Οι περιορισμοί στο εμπόριο των έξι συγκεκριμένων ειδών είχαν συμφωνηθεί πέρυσι στο πλαίσιο της σύμβασης CITES, η οποία διέπει το διεθνές εμπόριο απειλούμενων ειδών. Σύμφωνα με σχετικά πρόσφατη εκτίμηση, τουλάχιστον 100 εκατομμύρια καρχαρίες σκοτώνονται κάθε χρόνο για το κρέας, το λάδι του συκωτιού τους και κυρίως για τα πτερύγιά τους, τα οποία συχνά κόβονται όταν ακόμα το ψάρι είναι ζωντανό, με το υπόλοιπο σώμα να πετάγεται ολόκληρο πίσω στη θάλασσα. Και σύμφωνα με την επίσημη Κόκκινη Λίστα των απειλούμενων ειδών, ένα στα τέσσερα είδη καρχαρία απειλείται σήμερα με εξαφάνιση.

Η νέα συμφωνία προβλέπει ότι οι οι χώρες που εξάγουν ή εισάγουν προϊόντα καρχαρία πρέπει να σέβονται τα όρια αλιείας και να εκδίδουν πιστοποιητικά νόμιμης αλιείας για τα εμπορεύματα, αλλιώς θα τους επιβάλλονται εμπορικές κυρώσεις. Οι περιορισμοί αφορούν έξι είδη: Το διαβολόψαρο (δύο είδη του γένους Manta), το μεγαλύτερο σαλάχι του κόσμου. Δεν θεωρείται βρώσιμο είδος, ωστόσο οι πλάκες που χωρίζουν τα βράγχιά του χρησιμοποιούνται στην κινέζικη παραδοσιακή ιατρική. Τρία είδη σφυροκέφαλου καρχαρία Τη λάμνα (Lamna nasus), είδος που απαντάται και στη Μεσόγειο Και το μεγαλοπτερυγοκαρχαρία (Carcharhinus longimanus), o οποίος πέφτει θύμα της αγάπης των Ασιατών για τα χαρακτηριστικά του πτερύγια. Ορισμένες χώρες-μέλη της CITES δήλωσαν πάντως ότι δεν αποδέχονται τους περιορισμούς και θα συνεχίσουν έτσι να συνεχίσουν το εμπόριο των εν λόγω ειδών, μόνο όμως μεταξύ τους: Δανία (εκ μέρους της Γροιλανδίας), Καναδάς, Γουιάνα, Ιαπωνία, Ισλανδία και η Υεμένη. Η συμφωνία όμως θα τηρηθεί στην Κίνα, τον μεγαλύτερο καταναλωτή πτερυγίων καρχαρία που πωλούνται για σούπα.